از انجائی که خودم یه خطیرکوهی وبه وطن وخاکم افتخار میکنم در اینجا میخوام مطالبی رو بیارم وهرکسی که خطیرکوهی و عاشق خطیرکوهه این مطلب رو بخونه شما هم ما رو تو بهتر بودن و صحیح بودن مطالب یاری کنید
خطیرکوه کجاست؟
منطقه خطیرکوه در موقعیت عرض جغرافیایی : 35.9 طول جغرافیایی : 53.10 در کره زمین واقع شده است .
با بررسی ومطالعه موقعیت سیاسی وجغرافیایی منطقه خطیرکوه در دهه های گذشته در می یابیم روستا های خطیرکوه قبل از سالهای 1300جز استان تهران شهر فیروزکوه و از سال0 0 13 تا 1366 جز حوضه سیاسی استان مازندران شهر پل سفید واز سال 1367 به بعد جزء استان سمنان بوده است با مطالعه و قدمت نام ونشان روستا های منطقه خطیرکوه در جغرافیای ایران ، استان( تهران ، مازندران وسمنان ) به آن پرداخته شده است تنها روستای که در تاریخ مازندران از منطقه خطیرکوه از آن نام برده شد روستای کمرود خطیرکوه می باشد که در لغت نامه دهخدا به آن اشاره شده است یکی ازدلایل شکل گرفتن سایر روستا های خطیرکوه در حاشیه رود خانه کبیر ، وجود آب رودخانه کبیر جهت کشت و کار و امکان کسب و کار بهتر به دلیل تردد تاجران و موقعیت آب وهوا مناسب تر در ایام سرد سال درکنار رود خانه بود درگذشته مردم منطقه روستا های حاشیه رود خانه کبیر را کمرو روار می گفتند ......بقیه مطالب را در ادامه بخوانیددرگذشته مردم منطقه روستا های حاشیه رود خانه کبیر را کمرو روار می گفتند که در سال های بعد با پرجمعیت شدن هر کدام نامی به خود گرفته اند که امروزه روستا های منطقه خطیرکوه به نام های کمرود ، زرشک دره ، بند بن ، پاقلعه ، رودبار ، لرد می باشند.
منطقه خطیر کوه به سبب موقعیت سوق الجیشی در طول تاریخ از حساسیت و اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است .
منطقه خطیر کوه در دره ای از البرز مرکزی واقع شده که از شمال به شهرستان سواد کوه و از جنوب به شهرستان سمنان وازمشرق به شهرستان ساری ( شهرسنگده ) واز مغرب به استان تهران (شهرستان فیروز کوه محدود است .
منطقه خطیر کوه در گذشته جزء منطقه راستو پی از بخش مرکزی سواد کوه بود اعتماد السلطنه در کتاب التدوین فی احوال جبال شروین ص (73) بلوک ( راستوپی ) را شامل این روستا ها دانسته است طالع ، شورمست ، می آر کلا ، ازآن رود و کمرود .
راستوپی نام رودی است که از شمال کوه های خطیر کوه سر چشمه می گیرد که امروزه سرچشمه آن به روزیه خطیر کوه معروف است که پس از پیوستن چند شاخه فرعی چون رود سرخاب و دلاور به آن ، رو به شمال جریان می یابد این رود پس از عبور از شهر پل سفید در دو راهی آزاد مهر شاخه ولو پی از سمت چپ به آن می پیوندد وپس از این به نام تالار جریان می یابد .ساکنین پایین دست رود خانه کبیر( امافتی ها ، ملردی ها ، برنتی ها و بایع کلایی ها این رودخانه را ولاراو می شناسند ولاراو به زبان محلی یعنی آبی با حجم زیاد .
شرایط اقلیمی خطیر کوه
کوه های منطقه خطیرکوه و رشته کوه های همجوار آن به صورت مرز اقلیمی برای مازندران با استان سمنان و تهران عمل کرده است رویش جنگل های مازندران ازکوهستان آغاز شده به طرف شمال ادامه می یابد که چشم هربیننده ای را در هرفصل به خودجلب می کند.
منطقه خطیرکوه از لحاظ شرایط اقلیمی جزو دسته بندی اقلیم خزری می باشد که خاص کرانه های دریای خزر و مناطق کوهستانی مشرف به دریا می باشد. آب وهوای منطقه خطیرکوه جزآب و هوای معتدل کوهستانی است . ویژگی های این اقلیم عبارت است از دمای معتدل با نوسانات کم شبانه روزی ، رطوبت کم، وزش نسیم دریایی و باد های محلی و بلاخره بارندگی کم در مناطق کوهستانی که در بیشتر فصل های زمستان و بهار فرو می ریزد و به پیدایش جنگل در ارتفاعات مشرف به دریا می انجامد . ناگفته نماند میزان بارش باران به همان میزان که به ارتفاعات نزدیکتر می شویم از سهم آن کمتر می شود . کشاورزان این مناطق برای دسته بندی جو ، گندم ، یونجه ، وشبدر ...به دلیل رطوبت خزری در صبحدم سود برده و محصولات خود را جمع آوری می نمایند تا از میزان ضایعات در هنگام بسته بندی در وسط روز کاسته شود و عمل دسته بندی راحت تر انجام گیرد .
بارندگی درمنطقه خطیرکوه :
بیشتر بارندگی در منطقه خطیرکوه در فصل زمستان و بهار می باشد . ریزش های کوهستانی اغلب بصورت برف می باشد آب شدن تدریجی آن در فصل های بهار و تابستان آب رود خانه ها را تأمین می کند آب رود خانه بزرگ کبیر آب دشت ها و کوهپایه های مسیر رود خانه را تأ مین می کند و در نهایت در دو راهی دو آب به رود خانه تالار پیوسته به دریای مازندران می ریزد . ریزش های مربوط به فصل پائیز و بهار بیشتر رگباری گذرا می باشد در کل منطقه خطیرکوه جزو مناطق کم باران می باشد . بارش رگباری مناطق خطیرکوه به دلیل عدم پوشش گیاهی مناسب و تنک بودن پوشش گیاهی در بعضی مناطق و عدم فرصت کافی برای جذب آب و شیب زیاد منجر به راه آفتادن سیل های خروشان می شود .با توجه به بارش کم در فصل تابستان و کمبود آب کشاورزی در روستای کمرودخطیرکوه مهار آب های سطحی و رود خانه بند بن ( که بخش از آن حاصل رود خانه دارکش و کمر بنک است )در طول 6 ماه از سال خصوصاً در فصل زمستان و بهار می تواند مشکل روستا را حل نماید .
اماکن دیدنی خطیر کوه:
از نظر طبیعی و حیات وحش می توان از جنگلهای زیبای نسوم، دارکش، وارتا، سلوش و غیره با تنوع گیاهی پهن برگ و سوزنی برگ و گیاهان دارویی همچون گل گاو زبان، باریجه، آویشن و حیوانات وحشی چون بزکوهی، خرس، پلنگ، گراز و غیره نام برد.
از اماکن زیارتی می توان به مقبره سید نظام الدین و همچنین ساختمان قدیمی سقانفار با معماری سنتی و قدمت بیش از300 سال در حسینیه کمرود نام برد.از اماکن زیارتی دیگر در این منطقه می توان به مقبره امامزاده حمزه که در روستای رودبار خطیرکوه ودر وادی السلام این روستای قرار دارد نام برد که به تازگی به همت اهالی خطیرکوه و....مورد مرمت وبازسازی قرار گرفته است .
از نقاط تفریحی می توان به آبشار روزیه خطیرکوه، چشمه سرچاک.چشمه کوشک پشت. چشمه های چمن، چشمه باغک، چشمه استین سر، و تپه زیبای کتلیم وجنگلهای زیبای وارتا و کارا که چشم انداز وسیعی از تنگه خطیرکوه از سواد کوه تا چاشم دارد
قله خطیرکوه:
قله معروف قدمگاه با ارتفاع 3651 متر از سطح دریا که در بین کوهنوردان به علم کوه سمنان معروف است همه ساله میزبان تعداد زیادی کوهنورد از سراسر ایران و جهان می باشد.همچنین در دامنه قله دو یخچال طبیعی قرار دارد که مردم کمرود در فصل تابستان جهت پذیرایی مهمانان در مجالس عروسی یخ مورد نیاز خود را از آن تهیه می کنند.
کوههای خطیرکوه
قله قدمگاه : بعلت اهمیت بیشتر آن در منطقه خطیر کوه بطور مستقل از سایر کوه پر داخته شد
در سمت جنوب روستای کمرود با ارتفاع 3651 متر از سطح دریا بر روستای کمرود خطیرکوه سایه افکنده است بطوریکه بر فراز آن در هوای صاف و آسمان آبی شهر های فیروز کوه ، قائم شهر ، ساری ، جویبار ، کیا کلا ، بابل وروستا ها و کوه های جنوبی ... به وضوع دیده می شود روستای کمرود ایستگاه صعود کوهنوردان و گردشگران در تمام ایام سال به قله قدمگاه است سالانه حداقل بیش از 50گروه کوهنوردی به قله قدمگاه صعود می کنند .
وجهه تسمیع آن : معنی تحت الفظی آن محلی برای قدم زدن است بعضی می گویند حضرت علی ( ع ) از این نقطه جغرافیایی عبور کرد به میمنت قدم مبارک آن امام قدم گاه گفتند . شاید هم به لحاظ موقعیت استراتژیک محل که یک برج دید بانی در فرق قله داشت که به دلیل تخریب افراد سود جوبرای دسترسی به گنج از بین رفته است چون نگهبانان همیشه در حال قدم زدن بودند به این نام گرفت .
مناطق هم جوار با قدمگاه ( خورد قدمگاه ، سردکش گردن ، اسین ، کلومک ، یخچال ، هل لار ، آرنگ دگ ، غلامعلی خسه ،امیر دره ، سرخ گردن ، خشک گل وار ، چاشمیج گت چال ، کوره سر لپه را می توان نام برد .
یکی از جاذبه های دیدنی غار یا چاه حفر شده در داخل صخره در ضلع غربی قله قدمگاه می باشد که مختصر راجع به آن می پردازیم .
چاه سنگی یا غار :
در فاصله 8 کیلومتری از روستای کمرود(جاده خاکی) ودر فاصله یک کیلومتری(پیاده روی) در جنوب غربی مرتع بالا چالمیش قرار گرفته است (در غرب قله قدمگاه) ارتفاع فعلی این چاه حدوداً 40 متر می باشد که در دل صخره قرار گرفته است که در گذشته دارای درب سنگی بزرگ بوده که در اثر فشار جانبی کوه ، درب آن جابجا شده است . روایت بر این است این چاه به قله قدمگاه و یخچال طبیعی یا زیارتگاه راه دارد در گذشته افرادی که به دیدن چاه می رفتند سنگ های را به یاد دوستان به ته چاه رها می کردند به طوریکه یک سنت شده بود .چگونگی حفر آن چشم هر بیننده ی را به حیرت وتفکر در مورد انسان های دیرین باز می دارد .
نمی دانم نام این مکان را باید غار گذاشت یا چاه شاید غار مناسبتر باشد . دهانه غار ... ارتفاع آن ... است . داخل غار خیلی ساده و صاف و سرراست می باشد . این غار در ارتفاع و بالای کوه در داخل صخره حفر شده است . با توجه به موقعیت غار به نظر می رسد این غار پناهگاه کسانی بود که در خط الراس ضلع غربی کوه قدمگاه به عنوان نگهبان بودند .تا از ورود لشکریان بیگانه به سرزمین طبرستان جلوگیری نمایند . از آنجایی که یکی از شگرفهای ایرانیان باستان پرتاب سنگ بر لشکریان بیگانه در مناطق مرتفع و کوه ها بود به نظر می رسد در صورت عدم توانایی نگهبانان در مقابل هجوم لشکریان بیگانه به قصد فریب دشمن به این غار پناه می بردند . به محض این که لشکریان بیگانه از کنار غار به سمت پایین و طبرستان عبور می کردند امکان برگشت سریع از مسیرحوالی غار به سمت قله بسیار ضعیف بود ، با پرتاب سنگ ها از ناحیه بالادست نیروهای دشمن را از بین می بردند .
یخچال طبیعی :
در جنوب غربی روستای کمرود و در سمت شمال و دامنه قله قدمگاه واقع شده است فاصله آن تا روستای کمرود تقریبا 6 کیلومتر راه پیاده می باشد مدخل ورودی به یخچال طبیعی دارای هوای بسیار دل نشین و سرد می باشد از دیر ایام مردم این دیار یخ مورد نیاز مناسبت های مختلف را از اینجا تهیه می کردند کوهنوردن و گردشگران و ...در وقت صعود به قله قدمگاه از مواهب این یخچال طبیعی بهره می گیرند و نفسی تازه میکنند .
برجک یا برج دید بانی:
درجنوب روستای کمرود بر فرق قله 3651 متری قدمگاه واقع شده است ارتفاع این برج در گذشته تقریباً 3 متر بوده است که از مصالح سنگ و آهک وساروج ساخته شده بود قدمت وانگیزه ساخت آن مشخص نیست متاسفانه مثل سایر آثار باستانی مورد تهاجم افراد سود جو قرار گرفته است و بخش زیادی از آن تخریب شده است کوهنوردان و گردشگران عکس های یادگاری و اهتزاز پرچم کوهنوردی را از این جا به خاطر می سپارند.
حوضچه آجری :
این حوضچه در سمت شمال قله قدمگاه در فاصله سی ، چهل متری از برجک قله واقع شده است طول و عرض تقریبی آن 5/2 × 5 /1 متر با آجر مربعای شکل و آهک وساروج ساخته شده است بعضی معتقدند دیدبانان در ایام گرم سال برای ذخیره و سرد نگهداشتن آب و یخ که از یخچال طبیعی در فاصله 800 متری در سمت شمال قرار گرفته است استفاده می کردند متاسفانه مثل سایر آثار باستانی مورد تهاجم افراد سود جو قرار گرفته است و بخش زیادی از آن تخریب شده است.
آداب ورسوم:
در ایران از کهن ترین زمان، در هر ماه جشنی که نام آن ماه را داشت، برگزار می شد. ازاین جشن های دوازده گانه تـنها جشن تیرگان با نام تیرماه سیزه شو ( شب سیزده تـیرماه) هنوز در مازندران برگزار می شود. ولی برگزاری جشن های دیگری چون فروردین گان، اردیبهشت گان و.. به دست فراموشی سپرده شده است. انتخاب روزهای جشن بدین شیوه بود که چون در تـقویم کهن هر یک از سی روز ماه را نامی است که نام دوازده ماه نیز در شمار آن سی نام است، جشن هر ماه در روزی بود که نامش با نام ماه یکی بود. و نام ها متعـلق به سی فرشته نگاهبان روزها و ماه ها است. جشن تیرگان روز سیزدهم ماه تیر ( روز تیر ) است.
به روز تیر و مه تیر عزم شادی کن / که از سپهر ترا فتح و نصرت آمد تیر
افزون بر یکی بودن نام روز و ماه، مناسب جشن تیرگان را سالروز حماسهً معـین کردن مرز ایران، با تیراندازی آرش، می دانند. در اوستا آمده است :
تـیشتر ستاره را یومند و فرهمند را مستایـیم که شتابان بدان سوی پرواز کند. به سوی دریای فراخکرت پرواز کند. مانند تیر ارحش (آرش) بهترین تـیرانداز ایرانی که از کوه ائـیریوخشوت به طرف کوه خوانونت پرتاب گردید ....
زین الاخبار مناسب جشن تیرگان را چنین آورده است :
تیرگان، سیزدهم ماه تیر، موافق ماه است. واین آن روز بود، که آرش تیر انداخت. اندر آن وقت که میان منوچهر و افراسیاب صلح افتاد و منوچهر گفت هر جا که تیر تو برسد (از آن تو باشد). پس آرش تیر بـیانداخت، از کوه رویان و آن تیر اندر کوهی افتاد میان فرغانه و تخارستان و آن تیر روز دیگر بدین کوه رسید، و مغان دیگر روز جشن کنند و گویند دو دیگر این جا رسید. و اندر تـیرگان پارسیان غسل کنند و سفالین ها و آتشدان ها بشکنند. و چنین گویند که : مردمان اندر ین روز از حصار افراسیاب برستـند. و هر کسی به سر کار خویش شدند. و هم اندرین ایام گندم با میوه بپزند و بخورند و گویند : اندر آن وقت همه گندم پختـند و خوردند که آرد نـتوانستـند کرد. زیرا که همه اندر حصار بودند.